En grissaile i monochromatyzm
Dzieła monochromatyczne wykonane są w odcieniach jednego, dowolnego koloru, a te w formule en grisaille w różnych tonach szarości. Technika en grissaile jest więc szczególną odmianą malarstwa monochromatycznego.
W technice en grisaille powstawały już iluminacje średniowiecznych manuskryptów, a w XV wieku w Niderlandach w szarościach malowano przedstawienia na zewnętrznych skrzydłach składanych ołtarzy, co budowało silny kontrast z ich wielobarwnym, pełnym splendoru wnętrzem. Na tablicach zewnętrznych imitowano kamienne rzeźby, niejednokrotnie łącząc je z kolorowymi postaciami i potęgując iluzję (patrz il.: zamknięte skrzydła „Ołtarza Gandawskiego” Johannesa van Eycka).
Johannes van Eyck, „Ołtarz gandawski” (zamknięty), 1432, katedra św. Bawona, Gandawa
Johannes van Eyck, „Dyptyk Zwiastowania”, 1433–1435, Museo Thyssen-Bormenisza, Madryt
Johannes van Eyck jest też autorem niezwykłego dyptyku ze sceną Zwiastowania, w którym Madonna i archanioł Gabriel przedstawieni są jako kamienne rzeźby w niszach. Rzucają cień na kamienne profile, a czarne tła, odbijają ich refleksy. To arcydzieło iluzjonizmu – malarstwo udające rzeźbę. Podobne dzieła tworzyli Włosi. Andrea Mantegna namalował fryz do dekoracji weneckiego pałacu Francesca Cornaro przedstawiający wprowadzenie kultu Kybele w Rzymie (patrz il.). Sprawia wrażenie kamiennej rzeźby umieszczonej na tle z kolorowego marmuru.
Andrea Mantegna, „Wprowadzenie kultu Kybele w Rzymie”, 1505–1506, National Gallery, Londyn
W czasach nowożytnych dzieła achromatyczne były nadal popularne i przybierały nowe formy. W XVI–XVIII wieku malarze sporządzali monochromatyczne studia malarskie, które pełniły funkcję szkiców do innych dzieł. Były one chętnie zbierane przez kolekcjonerów, w związku z tym artyści zaczęli tworzyć monochromatyczne dzieła specjalnie, jako szczególną ofertę warsztatu (późny przykład to „Wielka odaliska” J.A.D. Ingresa w wersji en grisaille, patrz il.).
W formule „bez koloru” powstawały zatem dzieła sztuki o takich samych funkcjach, jak te wielobarwne. Były wyrafinowaną alternatywą dla kolorowych kompozycji, wyróżniały się kunsztem i stanowiły specjalną ofertę dla koneserów o wysmakowanych gustach.
J. A. D. Ingres, „Wielka odaliska en grisaille”, 1824–1832, Metropolitan Museum, Nowy Jork
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead