Camera obscura
Camera obscura (z łac. ciemny pokój) to prototyp aparatu fotograficznego, jednak rzutowany widok nie był utrwalany na światłoczułym materiale, można go było jedynie obserwować lub odrysować.
Rycina przedstawiająca camera obscura w formie przenośnego pomieszczenia w: Athanasius Kircher, „Ars Magna Lucis et Umbrae”, 1645
Zasada działania urządzenia jest bardzo prosta. Światło odbite od wybranego obiektu lub widoku przechodzi przez otwór, który może być dodatkowo wyposażony w soczewkę i odbija się na wewnętrznej, ściance camery, tej leżącej naprzeciw otworu. Rzutowany obraz odwrócony jest do góry nogami, zamieniony stronami i pomniejszony. Wewnątrz pudełka lub pokoju musi być ciemno, dlatego ich ścianki malowano zazwyczaj czarną farbą. Osoba wchodząca do zaciemnionego pokoju lub obserwująca widok pod kotarą przenośnego urządzenia, musi przyzwyczaić oczy do niskiego natężenia światła rzutowanego obrazu, który nigdy nie jest zbyt ostry.
Camera obscura może być przenośnym namiotem lub małym pokojem. Podobno namiot, w którym wyświetlał się wpadający przez niewielki otwór widok zewnętrzny już w 1021 roku stworzył arabski fizyk i matematyk Ibn al-Hajsam.
Z czasem camery miniaturyzowano, aż stały się przenośnymi urządzeniami, chętnie wykorzystywanymi przez malarzy miast i widoków w XVII i XVIII wieku. Sukcesywnie udoskonalano również optykę urządzeń – system soczewek, luster, przesłon. Urządzeń takich używali siedemnastowieczni malarze holenderscy – Carel Fabritius, czy Johannes Vermeer, ale też wedutyści w całej Europie, m.in. Antonio Canal; jego camera zachowała się w Museo Correr w Wenecji. Aparat osiemnastowiecznych wedutystów zapatrzony był w ciemną kotarę, pod którą artysta chował głowę. Ułatwiało to dokładne widzenie i przerysowanie widoku. Malarz stał lub siedział na wprost wybranego kadru miasta i odrysowywał jego widok na matówce, a ustawione pod kątem lustra odbijały rzutowany widok, przywracając mu właściwe kierunki. Za pomocą camera obscura nie można było jednak zobaczyć i odrysować od razu szerokiej panoramy. Aby stworzyć rozległy widok, artyści przesuwali stopniowo kamerę, notując widok miasta fragment po fragmencie. Zachowały się odrysy Canaletta wykonane za pomocą camera obscura, artysta nazywał je scarabotti.
Rycina przedstawiająca namiot służący do publicznych pokazów rzutowanych obrazów, Nowy Jork, 1890
Zastosowanie camery obscury było bardzo szerokie. Już w starożytności wykorzystywano ją do obserwacji astrologicznych, np. zaćmień słońca, służyła też rozrywce. W XIX wieku ciemne pokoje przybierały kształt miniaturowych pałacyków lub latarni morskich, wyposażone były w powierzchnie, na które rzutowano obraz, a system optyczny umieszczony na obrotowym lustrze odbijał kolorowy obraz tego, co działo się na zewnątrz (patrz il.). Aby to zobaczyć, należało kupić bilet.
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead