Bozzetto, modello, ricordo
Precyzyjne zdefiniowanie tych trzech pojęć nie jest łatwe, były bowiem stosowane wymiennie (np. bozzetto i modello), bądź są ze sobą mylone (np. bozzetto i ricordo), a poza tym, co innego znaczyły dawniej, a co innego współcześnie. Trudno im również adekwatnie przypisać polskie terminy: bozzetto moglibyśmy nazywać studium, modello – modelem, ale ricordo, nie ma właściwego odpowiednika, bo nie każdą warsztatową kopię da się tak nazwać.
Współcześnie terminu bozzetto używa się zazwyczaj na określenie studium przygotowawczego do rzeźby, jednak w dawnej sztuce tym włoskim słowem określano każdy szkic, czy to do malowidła, czy to do rzeźby. W obu przypadkach bozzetto miało raczej swobodny, szkicowy charakter.
Federico Barocci, głowa św. Marii Magdaleny, bozzetto do obrazu "Złożenie do grobu" z kościoła Santa Croce w Senigallii
Federico Barrocci, "Złożenie do grobu", 1592, kościół Santa Croce w Senigallii
W dawnym malarstwie bozzetta pełniły różne funkcje. Były wstępnym rozplanowaniem poszczególnych elementów kompozycji, służącym artyście i jego warsztatowi przy pracy, ale też szkicem okazowym, który można było zaprezentować zleceniodawcy, aby mógł sobie wyobrazić przyszłe dzieło i zaakceptować je do realizacji. Natomiast, gdy gotowe dzieło opuszczało pracownię, bozzetto pozostawało śladem pracy, ewidencją stworzonego w warsztacie dzieła, repozytorium na użytek kolejnych kompozycji, a przede wszystkim kopii i replik, ale było to również funkcją ricordo. Niekiedy nie sposób odróżnić bozzetta od ricordo, gdyż oba typy dzieł wykonywano w swobodnym stylu, bez dbałości o szczegóły i wykończenie, jednak bozzetto powstawało przed powstaniem dzieła, a ricordo, gdy kopiowane dzieło było już ukończone.
Peter Paul Rubens, "Triumf Bachusa", 1636, 26 x 41 cm, Museum van Boijmans Beuningen, Rotterdam
Cornelis de Vos na podstawie modello Rubensa, „Triumf Bachusa”, 1637, 180 x 295 cm, Prado, Madryt
|
|
A jak się ma termin bozzetto do terminu modello? Trudno znaczenie tych pojęć precyzyjnie rozgraniczyć, bo były używane wymiennie. Słowo modello powinno być stosowane wówczas, gdy mamy do czynienia z wykonanym w mniejszej skali projektem przyszłego dzieła, w przypadku malarstwa całej kompozycji (jak np. „Triumf Bachusa” Petera Paula Rubensa, na podstawie którego Cornelis de Vos wykonał wielkoformatowy obraz do serii zamówionej przez Filipa IV do Torre de la Parada, pałacyku myśliwskiego pod Madrytem – patrz il.). Natomiast bozzetto mogło być studium całości, jak i pojedynczych grup i postaci (jak np. głowy postaci do wielkoformatowego malowidła ołtarzowego z kościoła Santa Croce w Senigalii Federica Barocciego – patrz il.).
W XVI, a zwłaszcza w XVII wieku bozzetta, podobnie, jak rysunki przygotowawcze zaczęto cenić i zbierać. Dla kolekcjonerów wszelkie szkice, studia, a nawet wstępne stany grafik, stały się łakomym kąskiem, śladem „primo pensiero”, pierwszej artystycznej idei, świadectwem procesu twórczego.
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead