Ultramaryna naturalna
Ultramaryna naturalna to najdroższy i najbardziej ceniony pigment używany przez dawnych mistrzów. Pozyskiwano go z półszlachetnego kamienia lapis lazuli. Koszt ultramaryny brał się jednak nie tylko z tego, że materiał do jego pozyskania był rzadki i sprowadzano go do Europy z południowej Azji (z gór dzisiejszego Afganistanu), ale też z powodu długotrwałej i trudnej obróbki w wysokiej temperaturze.
„Dyptyk Wilton”, ok. 1395, National Gallery, Londyn; dyptyk wykonany z użyciem dwóch najdroższych w dawnym malarstwie materiałów – ultramaryny naturalnej i złota
Najwyższej jakości ultramaryna była ceniona za chłodny, intensywny odcień i w obrazach religijnych była zazwyczaj rezerwowana dla szat Marii i Chrystusa. Koszt najczystszego, dobrze oczyszczonego i drobno utartego pigmentu osiągał, a niekiedy nawet przewyższał cenę złota, i podobnie jak złoto występował w kontraktach pomiędzy malarzami a zleceniodawcami jako oddzielna pozycja. W 1542 roku w Wenecji za uncję złotych płatków płacono 137 scudi, a za taką samą ilość najczystszej ultramaryny 180. Ultramarynę naturalną produkowano w wielu gatunkach, każda w zależności od stopnia oczyszczenia, miała inną cenę. Najtańszy był popiół ultramarynowy (wł. biadetto d’oltramarino) traktowany niekiedy jako odrębny bladoniebieski pigment o lekko szarym odcieniu.
Leonardo da Vinci, „Św. Anna Samotrzecia”, 1503-1519, Luwr, Paryż; płaszcz św. Anny malowany ultramaryną naturalną zszarzał i wyblakł w wyniku „choroby ultramaryny”
W technice temperowej ultramaryna naturalna znakomicie zachowuje intensywność koloru, w farbach olejnych jednak niekiedy szarzeje lub żółknie. Zjawisko to, zwane „chorobą ultramaryny” nie zostało jednak jednoznacznie wytłumaczone, chociaż istnieje wiele hipotez. Na „chorobę ultramaryny” zapadł niebieski płaszcz św. Anny w obrazie Leonarda da Vinci.
Yves Klein, Arman, 1962, Philadelphia Museum of Art; Klein zastosował w tym dziele IKB, opatentowaną przez siebie farbę zawierającą sztuczną ultramarynę
W 1826 roku francuski chemik Jean Baptiste Guimet drogą syntezy chemicznej otrzymał sztuczną ultramarynę, która stała się jednym z najpopularniejszych błękitnych pigmentów i wyparła tę kosztowną, naturalną.
International Klein Blue (IKB), farba opatentowana przez francuskiego artystę Yvesa Kleina zawierała w swym składzie sztuczną ultramarynę.
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead