Tronie
W XVII wieku w Niderlandach tronie (l.m. tronies) oznaczało twarz, a terminem tym określano obrazy z wizerunkiem ludzkiej głowy, popiersia lub półpostaci. Nie miały one jednak oddawać podobieństwa konkretnych osób, chociaż malarze przy ich tworzeniu posługiwali się modelami, a Rembrandt często korzystał z własnej twarzy obserwowanej w lustrze. Tronies służyły jako studia emocji i ekspresji, np. otwartych w zdziwieniu ust, czy radosnego śmiechu; oddawały również malownicze fizjonomie, różnorodne typy urody, albo postacie w egzotycznych kostiumach, czy turbanach („Dziewczyna z perłą” i „Dziewczyna w czerwonym kapeluszu” Johannesa Vermeera to tronies). Mogły też być wyrazami określonego stylu, wzorowanego na antycznej retoryce. Obrazy dawniej tytułowane „Matka Rembrandta”, dzisiaj określane są raczej jako „Staruszka w modlitwie” i reprezentują stilus gravis – styl wysoki, poważny; swej własnej twarzy natomiast Rembrandt używał często do przedstawień odpowiadających stilus humilis – stylowi niskiemu.
Johannes Vermeer, „Dziewczyna z perłą”, ok. 1665, Mauritshuis, Haga
Rembrandt, „Autoportret”, ok. 1628, Rijksmuseum, Amsterdam
Znakomitym przykładem tronie, będącym w istocie studium światła, jest wczesny autoportret Rembrandta z 1628 roku (patrz il.). Niemal cała twarz, z wyjątkiem policzka i czubka nosa artysty, ukryta jest w cieniu. Silne światło padające z tyłu głowy rozprasza się stopniowo na włosach, skórze, ubraniu, dając okazję do przeanalizowania gradacji nachodzącego na twarz cienia. Tronies były bowiem również studiami efektów artystycznych, nie tylko gradacji światła, ale też różnorodnych faktur, ruchu postaci, iluzjonizmu (jak w przypadku „Dziewczyny w ramie obrazu” Rembrandta z Zamku Królewskiego w Warszawie).
Historia tronies sięga XVI wieku, malarze wykonywali niewielkie studia, aby wykorzystywać je do wielofiguralnych, złożonych kompozycji. Z czasem tronies stały się niezależnym gatunKiem malarskim, który uzyskał powodzenie na rynku sztuki. Studia groteskowych głów Leonarda da Vinci też można byłoby również uznać za tronies, a więc studia różnorodnych fizjonomii i określonego stylu retorycznego (w tym przypadku groteski).
Frans Hals, „Śmiejący się chłopiec”, ok. 1625, Mauritshuis, Haga
Leonardo da Vinci, „Pięć groteskowych głów”, ok. 1493, Royal Library, Windsor Castle
Może zainteresuje Cię...
Wszelkie teksty przedstawione na stronie grazynabastek.pl są objęte prawem autorskim. Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody Autorki jest zabronione.
Projekty logotypów: Darek Bylinka – Ubawialnia
Wykonanie strony: Sztuka do kawy
Zdjęcie w nagłówku strony: © Matthew Hollinshead